Melanoom

Wat is een melanoom¹ 

Melanoom is een soort kwaadaardige huidkanker. Het begint in huidcellen die melanocyten worden genoemd. Deze cellen maken melanine aan, het pigment dat ervoor zorgt dat de huid bruin of zongebruind wordt, en dat zich over de hele huid verspreidt. Hierdoor verschijnen de meeste (maar niet alle) melanomen als bruine vlekken op uw huid met onregelmatige vormen en verschillende groottes.

Enkele weetjes over melanoom:

• Melanoom is de 2e meest voorkomende vorm van kanker.
• Maar liefst 1 Belg op 50 krijgt met melanoom te maken voor de leeftijd van 75.
• Melanoom komt minder vaak voor dan andere huidkankers, maar is veel gevaarlijker.
• Melanoom kan op elk deel van de huid verschijnen.
• Melanoom kan snel naar andere delen van het lichaam verspreiden, als het niet in een vroeg stadium ontdekt wordt.

Oorzaken en ontstaan van een melanoom²

Melanomen kunnen overal in de huid ontstaan. Soms ontstaan melanomen in een moedervlek die er lang is, maar soms ontstaat het zonder dat er eerst een moedervlek aanwezig is. Waarom iemand een melanoom krijgt, is niet echt duidelijk.
 

Hoe ontstaat een melanoom?

Normale, gezonde huidcellen groeien, delen zich en rijpen voortdurend, om uiteindelijk af te sterven en van de huid te worden afgestoten. Soms raakt het DNA van de cellen echter beschadigd. Deze schade kan leiden tot abnormale groei of overleving van de cellen.

Omdat een cel zijn eigen DNA kopieert voordat hij zich deelt om nieuwe cellen aan te maken, worden alle mutaties in de oorspronkelijke cel doorgegeven aan de cellen die volgen³.

Een melanoom ontwikkelt zich uit melanocyten die een mutatie overerven of ondergaan. Daardoor groeien en delen ze sneller dan normaal. Onderzoek heeft aangetoond dat er bij elke soort kanker bepaalde genen meer betrokken zijn dan anderen, voor melanoom vindt men vooral mutaties terug in de genen BRAF, NRAS, KIT, PTEN, GNAQ en GNA11 die muteren⁴.

Bij een melanoom beginnen de melanocyten zich ook uit te zaaien naar de omliggende oppervlaktelagen van de huid. Als die uitzaaiing niet wordt tegengehouden, zal het melanoom groeien en zich verspreiden langs de opperhuid (de buitenste laag huidcellen). Zo dringt het door in de diepere huidlagen en komt het in contact met de lymfeklieren en bloedvaten. Op die manier verspreidt een melanoom zich naar andere delen van het lichaam³.

Zijn er gekende risicofactoren van een melanoom?

Er zijn wel enkele risicofactoren waardoor de kans groter is dat iemand een melanoom krijgt:

• Familiale geschiedenis van melanoom;
• Vaak verbrand op jonge leeftijd
• Overmatig gebruik van zonnebank;
• Een lichte huid hebben die snel verbrand met rood of lichtblond haar;
• Meer dan 5 ‘klinisch atypische’ moedervlekken;
• Meer dan 100 moedervlekken op het lichaam;
• Aangeboren moedervlek (congenitale naevus) van 20 cm of groter;
• Eerdere diagnose van een melanoom

Stadia van een kwaadaardige melanoom⁵

Het stadium bij kanker is een term die gebruikt wordt om de omvang, diepte en eventuele uitzaaiing ervan te beschrijven.

Om bij een melanoom van een bepaald stadium te spreken, wordt er eerst gefocust op de dikte van de tumor (Breslow-dikte) en ulceratie (zweervorming). Samen met de grootte, het aantal betrokken klieren, en de locatie van mogelijke uitzaaiingen bepalen deze het stadium van de ziekte.

Bij melanoom spreken we van verschillende 5 stadia.

Melanoom stadium 0

De cellen zijn alleen aanwezig in de bovenste huidlaag (de opperhuid) en zijn niet uitgezaaid naar de lederhuid (de dikke laag huidweefsel onder de opperhuid). Melanoom stadium 0 wordt ook melanoom of tumor ‘in situ’ genoemd. Omdat het melanoom zich alleen in de bovenste huidlaag bevindt, lopen mensen met melanoom in situ meestal geen risico op uitzaaiingen van het melanoom naar andere delen van het lichaam.

Melanoom stadium 1

Een melanoom stadium 1 is niet dikker dan 2 mm en heeft zich alleen in de huid verspreid.

Melanoom stadium 2

Een melanoom stadium 2 is tussen de 2-4 mm dik en heeft zich nog niet verspreid naar de lymfeklieren of ergens anders in het lichaam.

Melanoom stadium 3

Een melanoom stadium 3 heeft zich verspreid naar de lymfevaten of lymfeklieren die het dichtst bij het melanoom liggen, maar nog nergens anders in het lichaam.

Melanoom stadium 4

Een melanoom stadium 4 heeft zich verspreid naar verdere delen van de huid of verdere lymfeklieren. De melanoom heeft zich verspreid naar andere organen zoals de longen, de lever of de hersenen. Dit wordt gevorderd of gemetastaseerd melanoom genoemd.